Trump, ABD başkanlığındaki ikinci döneminde küresel ticarette korumacılığı öne çıkartacak gümrük tariflerini uygulaya dursun, teknoloji alanında Çin’den gelen haberler, ABD hegemonyasını yıkmaya devam etsin…

Önceki hafta Çinli yapay zeka şirketi DeepSeek’in kendi adını taşıyan DeepSeek-R1 adlı modeli (LLM) piyasaları altüst etti. DeepSeek, daha az çip ve daha düşük maliyetle, ABD'li OpenAI firmasının ChatGPT'sinin en büyük rakiplerinden biri haline gelirken, özellikle ChatGPT'nin son modelleriyle aynı seviyede performans göstermesi hafta başında küresel teknoloji hisselerini sarstı. DeepSeek tarafından geliştirilen açık kaynaklı yapay zeka robotu R1, yalnızca büyük teknoloji şirketlerinin değerlemelerini değil, aynı zamanda ABD’nin bu alandaki küresel liderliğini de sorgulattı.

Yapay zeka teknolojisinin belkemiği olarak görülen Kaliforniya merkezli Nvidia, zamanında piyasalarda bir patlamaya öncülük etmişti. Şimdiyse Çinli başka bir yapay zeka firması sadece Nvidia’da değil, bir çok teknoloji şirket hissesinde sert düşüşlere yol açtı. High-Flyer Capital Management fonunun desteklediği Çinli DeepSeek, modelini, 2 bin Nvidia çipi kullanarak ve yaklaşık 5,6 milyon dolar maliyetle geliştirildiğini açıkladı. Kıyaslamak adına, ChatGPT'nin eğitim verilerini işlemek için 10.000 Nvidia grafik işlem birimine (GPU) ihtiyaç duyduğu tahmin ediliyor. Dolayısıyla DeepSeek neden bu kadar ses getirdi sorusunun ilk cevabı arkasındaki verimlilik olarak belirtilebilir. İkinci neden ise uygulamanın nasıl çalıştığının herkes tarafından görülebilir ve kendi ihtiyaçlarına göre değiştirebilir şekilde açık kaynak kodlu olması olarak ifade edilebilir. ChatGPT ve benzeri uygulamalar aylık onlarca dolar ücret alırken, DeepSeek’in tamamen ücretsiz olması da piyasalarda ses getirmesine katkı sağlayan bir başka neden.

DeepSeek’in bu beklenmedik başarısı aslında ABD’nin, Çin’e çip satışını yasaklayarak Çin’in yapay zekâ gelişimini yavaşlatmak istediği bir ortamda gerçekleşti. Dolayısıyla, böyle bir ortam ve koşullar altında daha verimli, daha düşük maliyetli, açık kaynak kodlu ve ücretsiz bir uygulama aynı zamanda teknoloji dünyasında yeni bir dönemi başlattı diyebiliriz…

Yazının başında, Trump’ın küresel ticaretteki gümrük tariflerine rağmen, Çin’in teknoloji alanındaki gelişmelerle ABD hegemonyasını yıkmaya devam ettiğini ifade etmiştik. Borsalardaki seyrin bir başarı ölçütü olduğunu sık sık dile getiren Trump için koltuğa oturur oturmaz teknoloji şirketleri öncülüğünde borsalarda düşüşlerin yaşanmış olması büyük bir talihsizlik oldu… Ayrıca, bu durum bir bakıma, teknoloji hisselerinin ne kadar şiştiğini de gösteriyor. DeepSeek, Trump tarafında başka bir çelişkiyi daha öne çıkarttı. Öyle ki geçtiğimiz hafta 500 milyar dolar tutarında bir yapay zeka altyapı planı açıklamasına karşın, Trump, yaşanan bu gelişmeyi, ABD’li şirketler için bir uyanış olarak tanımlarken, daha fazla para harcamalarına da artık gerek olmadığını ifade etti.

DeepSeek’in modeli, uygulama mağazalarında ChatGPT'yi de geride bırakarak en fazla indirilen yapay zeka uygulaması oldu. Ayrıca daha düşük maliyetle bir yapay zeka modelinin çıkması, ABD başta olmak üzere, Batılı şirketlerin sektördeki hakimiyetine ve bu alanda yaptıkları büyük harcamalara ilişkin şüpheleri artırmış görünüyor. Öyle ki, sadece ABD'li çip devi Nvidia değil, birçok teknoloji hissesindeki kayıp yüzde onları aştı. Peki dünyada teknolojinin evrimi hızla devam ederken, gelecekte bizleri neler bekliyor? Özellikle ABD’nin teknoloji alanındaki ihracat yasağına rağmen DeepSeek’in başarısı ABD için memnun edici olmayabilir. Çünkü bu durum aslında bir bakıma Çin’in ABD’nin teknoloji üstünlüğüne bir meydan okuyuş oldu. Dolayısıyla ABD’nin özellikle teknoloji alanındaki baskısı ihracat kısıtlamaları yoluyla artabilir. Yine de Çin, bütün olumsuzluklara rağmen önemli bir örnek olduğunu dünyaya gösterdi. Bunda sonra ise Trump’ın şu ana kadar ılımlı olan Çin’e karşı tavır ve tutumunun nasıl değişeceğini hep birlikte göreceğiz…