Türk Borsası Neden Küresel Gelişmelere Duyarlıdır?
Türkiye'nin hem coğrafi konumu hem de ekonomik yapısı nedeniyle sermaye hareketlerine açık, dış ticarete dayalı ve dış finansmana bağımlı bir ekonomisi vardır. Bu nedenle küresel piyasadaki gelişmeler, Türkiye'nin:
- Döviz kuru,
- Faiz oranları,
- Enflasyon,
- Yabancı sermaye girişi,
- Ve dolayısıyla Borsa İstanbul (BIST) üzerinde doğrudan etkili olur.
1. ABD Merkez Bankası (FED) Kararlarının Etkisi
FED'in faiz kararları, özellikle gelişmekte olan ülkeler açısından belirleyicidir. Faiz artırımı kararı:
- Doların küresel olarak güçlenmesine,
- Yatırımcıların gelişmekte olan piyasalardan çıkmasına,
- Türk lirasında değer kaybına,
- Ve Borsa İstanbul'da satış baskısına neden olabilir.
Öte yandan FED'in faiz indirimi ya da genişleyici politikaları, Türkiye gibi gelişmekte olan piyasalara olan sermaye akışını artırabilir ve BIST’te alım yönlü hareketleri destekler.
2. Küresel Enflasyon ve Resesyon Beklentileri
Dünyada yükselen enflasyon, merkez bankalarını sıkı para politikalarına zorladığında, global risk iştahı azalır. Bu durumda:
- Yatırımcılar güvenli limanlara (dolar, altın, ABD tahvilleri) yönelir.
- Gelişmekte olan ülkelerden para çıkışı hızlanır.
- Türk borsasında endeksler düşüşe geçebilir.
Ayrıca küresel resesyon beklentileri, ihracat potansiyelini ve şirket kârlılıklarını etkileyerek BIST şirketlerinin değerlemelerinde baskı yaratabilir.
3. Petrol ve Emtia Fiyatlarındaki Dalgalanma
Türkiye, enerji ithalatçısı bir ülke olduğu için petrol ve doğalgaz fiyatlarındaki artış:
- Cari açığı büyütür,
- Döviz kurları üzerinde baskı oluşturur,
- Enflasyonu artırır,
- Ve bu durum borsadaki enerji dışı sektörler üzerinde olumsuz etki yaratır.
Ancak emtia fiyatlarının düşmesi, maliyetlerin azalmasına ve bazı sektörlerde (örneğin ulaştırma, sanayi) olumlu fiyatlamalara neden olabilir.
4. Jeopolitik Risklerin ve Global Krizlerin Yansımaları
Rusya-Ukrayna savaşı, Çin-Tayvan gerilimi, Ortadoğu'daki çatışmalar gibi jeopolitik riskler, küresel piyasalarla birlikte Türk borsasını da etkiler.
- Küresel risk iştahı azaldığında BIST'te de satışlar görülür.
- Türkiye’nin komşu ülkelerle yaşadığı sorunlar borsada belirsizlik yaratır.
- Ancak barış ortamları, küresel yatırımcı ilgisinin artmasına ve endeksin toparlanmasına zemin hazırlar.
5. Yabancı Sermaye Girişleri ve Çıkışları
Türk borsasında yabancı yatırımcı oranı, özellikle BIST 30 ve BIST 100 hisselerinde oldukça yüksektir. Bu da şu anlama gelir:
- Küresel fonların Türkiye algısı değiştiğinde, borsada hızlı hareketler gözlemlenir.
- Yabancı yatırımcı girişi endeks üzerinde itici güç oluşturur.
- Ancak sert çıkışlar endekste düşüşü tetikleyebilir.
Özellikle MSCI Endeksleri'ndeki Türkiye ağırlığı, büyük uluslararası yatırım fonları için belirleyicidir.
6. Kur ve Faiz Etkileşimi
Küresel piyasaların doları güçlendirdiği dönemlerde, Türk lirası zayıflar, bu da:
- Enflasyonist baskı yaratır,
- Faiz beklentilerini etkiler,
- Borsa şirketlerinin finansal yapısını ve borçlanma maliyetlerini değiştirir.
Kurun aşırı değer kazanması ihracatçı firmalar için olumlu olurken, ithalat bağımlı sektörlerde maliyet baskısı yaratabilir.
Türk Borsası İçin Küresel Risklere Karşı Stratejiler
Yatırımcılar Ne Yapmalı?
- Portföy çeşitlendirmesi yaparak sadece tek bir sektöre ya da hisseye bağlı kalmamalı.
- Küresel gelişmeleri yakından izleyerek olası dalgalanmalara hazırlıklı olmalı.
- Savunma sektörleri (gıda, sağlık, kamu hizmetleri gibi) küresel kriz dönemlerinde öncelikli tercih olabilir.
- Döviz gelirli şirketler veya ihracat ağırlıklı firmalar, kur riskine karşı koruma sağlayabilir.
Son Söz: Borsa İstanbul, Küresel Dalgalanmalardan Bağımsız Değil
Borsa İstanbul’un performansı, sadece iç dinamiklerle değil, dışsal faktörlerle de şekillenir. Küresel faiz politikaları, jeopolitik gelişmeler, enerji fiyatları ve yatırımcı iştahı; endeksin yönünü doğrudan etkileyebilir. Bu nedenle yatırımcılar, hem yerel verileri hem de küresel piyasaları dikkatle izlemeli ve kararlarını buna göre şekillendirmelidir.
Unutulmamalıdır ki: Borsa bir ülkenin yalnızca ekonomik aynası değil, aynı zamanda dünyanın nabzını tutan bir göstergesidir.
“Bu yazının tamamına ve detaylı değerlendirmelere Borsa Gündem Rehberi’nden ulaşabilirsiniz.”
