Bu gerekçelerle Cook’u “derhal görevden aldığını” duyurdu. Ancak Lisa Cook, suçlamaları reddetti ve Amerikan Başkanı’nın Fed üyelerini görevden alma yetkisi olmadığını belirtti. Cook’un avukatı, Trump’a karşı yasal işlem başlatacaklarını açıkladı.
Bu gelişme, ABD Merkez Bankasının bağımsızlığına yönelik ciddi bir tehdit olarak değerlendirilirken, anayasal sistemde görülmemiş türden bir gerilimi beraberinde getirdi. Fed yetkilileri açıklamalarında, guvernörlerin görev sürelerinin 14 yıl olduğunu, sadece “haklı gerekçeyle” görevden alınabileceklerini ve nihai kararın Amerika Birleşik Devletleri mahkemelerinde verileceğini vurguladı. Lisa Cook’un görev süresi 2038 yılına kadar devam ediyor.
Fed’in bağımsızlığı ve piyasalarda ilk tepkiler
Trump’ın bu adımı, finansal piyasalarda dikkatle izlenirken, doların diğer para birimleri karşısında değer kaybettiği; yatırımcıların güvenli limanlara yönelmesiyle altın fiyatlarının yükseldiği görüldü. New York borsa endekslerinde ise temkinli seyir dikkat çekti. Piyasalar, Eylül ayında yapılacak Fed toplantısından faiz indirimi çıkacağına yönelik beklentisini devam ettiriyor.
Trump uzun süredir Fed Başkanı Jerome Powell’a da benzer eleştiriler yöneltiyor. Daha önce Powell’ı “büyük kaybeden” olarak nitelendiren Trump, faiz oranlarının yeterince hızlı düşürülmediğini savunmuştu. Bu bağlamda Lisa Cook’un yerine, Trump’a daha yakın ve faiz indirimine sıcak bakan bir ismin atanabileceği iddiaları gündeme geldi.
Lisa Cook kimdir, neden önemli?
Lisa Cook, Fed tarihindeki ilk siyah kadın guvernör olarak dikkat çekiyor. 2022 yılında Başkan Joe Biden tarafından atanan Cook, daha önce Harvard Üniversitesi ve Michigan Eyalet Üniversitesi’nde akademik görevlerde bulundu. Ayrıca çeşitli uluslararası ekonomik danışmanlık görevlerinde yer aldı. Cook’un görevi, sadece kişisel itibarı açısından değil, Fed’in kurumsal yapısı ve güvenilirliği açısından da önemli görülüyor.
Gelişme yalnızca bir birey üzerinden değil, kurumsal bağımsızlık üzerinden de yankı buluyor. ABD Yüksek Mahkemesi’nin 2024 yılında aldığı karar doğrultusunda, Fed gibi bağımsız kurumlar yürütme organına doğrudan bağlı olmayacak şekilde güvence altına alınmıştı. Cook’un görevden alınması girişimi bu yasal çerçevenin ilk kez ciddi biçimde test edilmesine yol açtı.
UBS: “Siyasi müdahale ekonomide zincirleme riskler oluşturabilir”
Uluslararası yatırım bankası UBS, Trump’ın bu çıkışının Fed’in bağımsızlığına karşı doğrudan bir tehdit oluşturduğunu belirtti. UBS’e göre, merkez bankasının siyasi baskıyla yönlendirilmesi, enflasyonda belirsizlik yaratabilir, reel borçlanma maliyetlerini potansiyel olarak %1 oranında artırabilir ve ekonomik karar süreçlerini zayıflatabilir. Özellikle maliye politikası, konut piyasası ve hane halkı tasarrufları üzerinde zincirleme etkiler oluşabileceği öngörülüyor.
UBS ayrıca, Powell’ın Jackson Hole’de yaptığı son konuşmanın faiz indirimi sinyali verdiğini ancak yapısal risklere karşı net bir politika vizyonu sunmadığını belirtti. Bu nedenle Fed’in gelecekteki yöneliminin piyasa açısından daha fazla belirsizlik içerdiğini aktardı. Trump’ın “Fed’de çoğunluğu sağlayacağız” sözleri ise, merkez bankası kararlarının ekonomik veriler yerine siyasi tercihlere bağlı hale gelebileceği tartışmalarını derinleştirdi.