TÜİK’e göre tüketici fiyatları temmuz ayında yüzde 2,06 arttı, yedi aylık artış yüzde 19,08, yıllık artış da yüzde 33,52 oldu.
Yıllık orandaki gerileme dört ay daha devam edecek gibi görünüyor; aralıkta ise ne olur bilinmez. Aylık artışlar geçen yıl ağustosta yüzde 2,47, eylülde yüzde 2,97, ekimde yüzde 2,88, kasımda ise yüzde 2,24 olmuştu. Normal koşullarda dört ay boyunca geçen yılki artışların altında kalınması, dolayısıyla yıllık oranın gerilemeye devam etmesi beklenir. Aralıkta geçen yılki yüzde 1,03’ün altında kalınması ise zor görünüyor.
Şimdilik gidişat iyi! Temmuzda aylık oran görece düşük, yıllık oran geriliyor, “AB’ye giriyoruz” diye gündüz gözüyle havai fişek atma durumuna benzer bir konumda olunmasa da “Enflasyonu yeniyoruz” diye bayağı bir sevinç hakim.
GIDADA UCUZLUK, NE GÜZEL!
Vatandaşın en çok dertli olduğu iki kalem var. Gıda ve konut harcamaları. Konut grubundaki harcamalarda bir ayda yüzde 6’ya yakın artış yaşandı, çok yüksek; ama kabul edilmeli ki bu oran gerçek harcamayı yansıtıyor.
Peki gıda grubu? Gelin şu gıda grubunu biraz detaylı olarak inceleyelim...
Gıda grubunda fiyatlar haziranda yüzde 0,38 geriledikten sonra temmuzda da yüzde 0,15’lik düşüş gösterdi.
İyi de acaba gıdada fiyatlar bu aylarda hep düşüyor muydu? Hayır düşmüyormuş! Geçen yıl haziran ve temmuzda sırasıyla yüzde 1,76 ve 1,69 artış olmuş.
İlginç; geçen yıl artış, bu yıl düşüş...
Peki bu yılki düşüş hangi kalemlerden mi kaynaklanmış?
Gıda grubunda 4’lü kodda yer alan on bir alt grup var, bunların ikisi içeceklerle ilgili. Dolayısıyla dokuz alt grubun ikisinde gerileme var; et ve meyve grubunda.
Fiyatlar et grubunda yüzde 0,44, meyvede ise yüzde 6,59 düşmüş.
Meyve fiyatları yüzde 6,59 düşmüş ama burada biraz daha detaya inince gördüğümüz şu: Taze meyve fiyatları bir ayda tam yüzde 8,75 gerilemiş. (Geçen yıl temmuzdaki gerileme yüzde 0,34.)
Bu iki alt grubun ağırlığı çok fazla olmalı ki, gıdada ucuzlama sağlasın, değil mi...
Ama pek öyle değil. Et grubunun ağırlığı yüzde 4,99, meyve grubunun ağırlığı ise 2,72. Toplam ağırlık 7,71.
Gıda ve alkolsüz içecekler ana grubunun TÜFE’deki ağırlığı yüzde 24,97, bundan içecekleri düşünce kalan ağırlık yüzde 23,40.
Yani 23,40 içinde 7,71’de gerçekleşen düşüş, toplamda bir fiyat gerilemesi yaşanmasını sağlamış görünüyor.
Biraz daha detaya inmek mümkün de, sanırım bu kadarı yeter! Ama şunu belirteyim; et grubundaki ucuzlama tavuk etinden kaynaklanıyor, diğer etlerde ucuzlama yok.
Şimdi bir yanda pazara geç saatlerde gidip artık satılamayacak duruma gelmiş ürünleri toplamaya çalışan geniş bir kitle, bir yanda da aslında taze meyve fiyatlarının bir ayda yüzde 9’a yakın düştüğünü ileri süren bir hesaplama!
Ne denir ki! Ya vatandaş parası var ama cimrilik ediyor(!) ve artık alışkanlık haline getirmiş çürük çarık meyve toplamaktan vazgeçmiyor ya da fiyatların gerilediğini ortaya koyan bu oranlarda bir tuhaflık var.
24 OLMAZ DA 29 BELKİ
Temmuz ayı oranlarının ve ilk yedi aydaki artışın belli olmasından sonra gelelim 2025 tahmininin ne ölçüde tutabileceğine...
Ekonomi yönetimi bile yüzde 24’ü unutturmaya çalışıyor, kaç zamandır böyle. “Belirlenen marj içinde kalacağız” deniliyor.
Yüzde 24 için beş ay toplamında zaten yüzde 4,13’lük bir hareket alanı bulunuyor, hepsi o kadar. Bir başka ifadeyle aylık ortalama yüzde 0,81 artışta kalınması gerek. Olur mu, olmaz tabii ki.
Peki ya yüzde 29’luk üst sınır için? Beş ayda yüzde 8,33 artış aşılmazsa yüzde 29 tutuyor. Yüzde 8,33 de, aylık yüzde 1,61 artış demek. Olabilir mi, mümkün.
Olursa bakmışsınız bir kez daha gündüz gündüz havai fişek atıyoruz!
NE ÖNGÖRÜLDÜ, NE OLUYOR
Merkez Bankası 2025 yılı enflasyonu için enflasyon raporları kapsamında şimdiye kadar dördü 2023 yılında, dördü 2024 yılında, ikisi de bu yıl olmak üzere on tahmin yaptı.
2023’ün ilk iki raporunda bu yılın tahmini yüzde 5’ti. Yalnızca yüzde 5! Üçüncü raporda yüzde 15’e çıkarılan tahmin, son raporda ise biraz aşağı çekilerek yüzde 14’e indirildi.
2024’e geldik; ilk üç rapordaki tahmin yüzde 14’tü. Son raporda tahmin yüzde 21’e çıkarıldı. Bu yılın ilk raporunda tahmin yine değişti ve yüzde 24 oldu. İkinci raporda tahmin sabit bırakıldı, yani yine yüzde 24.
Yüzde 5 ile başlayan yolculukta son durak yüzde 24; ama bu oranın tutacağını bekleyen de yok zaten. Son durak, durulabilirse eğer, yüzde 29.
5’ten 29’a; “küçük” bir sapma yaşanmış yani!
• Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve borsagundem.com.tr’nin editoryal politikasını yansıtmayabilir.
