Ortadoğu’da Yeni Kriz Eşiği: Hürmüz Boğazı

Ortadoğu’nun kalbinde yükselen tansiyon, dünya enerji güvenliğini tehdit ediyor. Son dönemde ABD’nin İran’daki nükleer tesisleri hedef alan operasyonları, Tahran yönetiminin Hürmüz Boğazı’nı kapatma ihtimalini ciddi bir senaryo haline getirdi. İran’ın bu stratejik geçidi kapatması halinde yalnızca enerji fiyatları değil, küresel ekonomi de ciddi sarsıntılarla karşı karşıya kalabilir.

Hürmüz: Enerji Koridorunun Dar Boğazı

Dünyanın en önemli petrol ve doğalgaz ihracat yollarından biri olan Hürmüz Boğazı, Basra Körfezi’nden dünya pazarlarına açılan tek su yolu konumunda. Günde ortalama 20 milyon varil petrolün bu dar geçitten sevk edildiği tahmin ediliyor. Suudi Arabistan, Kuveyt, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi büyük üreticilerin enerji ihracatları bu hatta bağımlı.

Boğazın kapanması durumunda yalnızca İran değil, tüm Körfez bölgesi küresel arzdan geçici olarak dışlanabilir. Bu da fiyatların hızla yükselmesine ve tedarik zincirlerinde büyük kırılmalara yol açabilir.

Washington-Tahran Hattında Kırılma Noktası

Geçtiğimiz hafta ABD, İran’ın nükleer çalışmalar yürüttüğü Fordo, Natanz ve İsfahan’daki tesislere hava saldırısı düzenledi. Özellikle B-2 Spirit bombardıman uçaklarının kullanılması, müdahalenin hedef odaklı ve yüksek teknolojili olduğunu ortaya koyuyor. ABD tarafı, bu operasyonla İran’ın nükleer silah geliştirme çabalarını durdurmayı amaçladığını belirtirken, İran’dan gelen açıklamalar oldukça sertti.

Tahran, diplomatik zeminden çekilme sinyalleri verirken, İran Meclisi’nin Hürmüz Boğazı’nın kapatılmasına yeşil ışık yakan oylaması bölgeyi yeni bir çatışma eşiğine taşıdı.

Petrol Fiyatları Ne Kadar Yükselebilir?

Uzmanlara göre, Hürmüz’deki sevkiyatın kesintiye uğraması durumunda petrol fiyatları kısa sürede üç haneli rakamlara çıkabilir. Alternatif boru hatlarının kapasitesi sınırlı olduğundan, arz açığını telafi etmek neredeyse imkânsız hale gelir. Ayrıca Katar’ın sıvılaştırılmış doğalgaz ihracatının da sekteye uğraması, Avrupa ve Asya’da enerji maliyetlerinin katlanmasına yol açabilir.

Küresel Etki Haritası

  • Körfez Ülkeleri: En ciddi zararı görecek gruptur. Enerji gelirlerinin düşmesi ekonomik istikrarsızlığa yol açabilir.
  • Çin: İran petrolünün en büyük müşterisi olan Çin, enerji tedarikinde ciddi risklerle karşılaşır. Bu durum Çin ekonomisinde büyümeyi baskılayabilir.
  • Avrupa: Doğrudan bağlı olmasa da LNG arzındaki düşüş nedeniyle enerji maliyetlerinde artış yaşanabilir.
  • Türkiye: Petrol ve doğalgaz fiyatlarındaki yükseliş, enflasyonla mücadele sürecini zorlaştırabilir. Sanayi üretim maliyetleri artabilir, kur baskısı ve dış ticaret açığı büyüyebilir.

Çin’in Rolü Ne Olacak?

Çin’in, İran üzerindeki ekonomik etkisi nedeniyle sürece doğrudan müdahil olması bekleniyor. Tahran’ın en büyük enerji müşterisi olarak Pekin, Hürmüz’ün açık kalmasını ulusal çıkarları açısından hayati görüyor. İran’ın bu koridoru kapatması durumunda Çin’in de açık şekilde tepki göstermesi kaçınılmaz hale gelebilir.

Piyasalar Hâlâ Temkinli

Kriz büyüse de finansal piyasalar henüz büyük panik yaşamadı. Altın, dolar ve petrol gibi varlıklarda yükseliş sınırlı kaldı. Ancak analistler bu sakinliğin geçici olabileceği uyarısında bulunuyor. İran’ın ne yönde adım atacağı hâlâ belirsizliğini koruyor.

Jeopolitik Gerilim Yeni Bir Döneme Giriyor

Hürmüz Boğazı’nda atılacak her adım, yalnızca enerji değil, diplomasi açısından da yeni bir dönemin kapısını aralayabilir. İran, ya daha kontrollü bir çizgiye evrilecek ya da dünyaya meydan okuyan bir yalnızlığa yönelecek. Küresel liderler için bu kriz, yalnızca petrol tankerlerinin değil, diplomatik yolların da kapanabileceği tehlikeli bir viraj.