Cari işlemler dengesi ağustos ayında tam 5,5 milyar dolar fazla verdi. Bu, cari dengede şimdiye kadar bir ayda kaydedilen en yüksek fazlaya işaret ediyor.
Aslında cari işlemler dengesinde bir ağustos klasiği yaşanıyor da denilebilir. Yaz aylarında genellikle çok az açık veren ya da fazla oluşan cari dengede bu yıl fazla rekoru da kırılmış oldu.
Zaten tüm zamanların en yüksek üç cari fazlası ağustos aylarında verildi.
Rekor, 5,5 milyar dolarla bu yıla ait. Gümüş madalya 5,1 milyar dolarlık fazlayla Ağustos 2019’un.
Bronz madalya da yine bir ağustosun, 2024 yılı ağustosunun. Geçen yıl ağustostaki fazla da 4,9 milyar dolardı. Biraz daha istatistiki bilgi verip ödemeler dengesinin son durumuna dönelim...
Cari işlemler dengesi 2013 yılı başından bu yana geçen 12 yıl 8 aylık dönemin, yani 152 ayın 118’inde açık, 34’ünde fazla verdi. Başlıkta niye ağustos klasiği dediğim şimdi daha iyi anlaşılacaktır; çünkü cari açıkta fazla verilen 34 ayın 10’u ağustos.
Temel etken ticaret açığı
Cari dengenin ağustos ayında Cumhuriyet tarihinin rekorunu kırarak 5,5 milyar dolar fazla vermesinde temelde bir kalem etkili oldu; dış ticaret açığının azalması.
Dış ticaret açığı ağustosta görece çok düşük gerçekleşti. Ağustostaki ticaret açığı yalnızca 2,8 milyar dolar. Ticaret açığının ilk sekiz ay toplamında 44,5 milyar, ağustos itibarıyla son bir yılda 62,6 milyar dolar olduğu dikkate alınırsa ağustostaki 2,8 milyarlık açığın ne kadar düşük olduğu daha kolay anlaşılır.
Seyahat gelirinde de ağustosa özgü bir gerçekleşme var. Net seyahat geliri ağustosta 7,7 milyar, ilk sekiz ayda 32,7 milyar, son bir yılda ise 49,4 milyar dolar oldu. Turizm, cari dengedeki fazlanın artmasına bir ölçüde katkıda bulundu; ama asıl etki dış ticaretteki gerilemeden geldi.
Altın-enerji hariç fazla çift hane!
Cari işlemler dengesinin ağustos ayındaki gerçekleşmesine altın ve enerji ithalatı hariç bakıldığında başka bir rekor dikkati çekiyor.
Ağustosta net 987 milyon dolarlık altın ithal edildi. Buna göre altın ithalatı hariç cari fazla 6,4 milyar dolar oldu.
Ağustostaki net enerji ithalatı ise 3,6 milyar dolar olarak gerçekleşti, enerji ithalatı hariç cari fazla 9 milyar dolar düzeyinde oluştu.
Cari işlemler dengesinde altın ve enerji hariç tutularak hesap yapıldığında ağustosta milyar dolar bazında ilk kez çift hane aşıldı. Cari denge ağustosta altın ve enerji ithalatı hariç tam 10 milyar (10 milyar 5 milyon) dolar fazla verdi.
Ağustostaki 5,5 milyar dolarlık cari fazla gibi 10 milyar dolarlık altın ve enerji hariç cari fazla da Cumhuriyet tarihinin rekoru.
Yıllık tahmin 22,6 milyar dolar
Cari denge ağustostaki 5,5 milyar dolarlık fazlaya rağmen ilk sekiz ayda 15,9 milyar dolar açık verdi.
2026-2028 orta vadeli programında bu yılın tümünde beklenen açık 22,6 milyar dolar. Bu makul bir tahmin.
Geçen yılın ilk sekiz ayındaki açık 8 milyar dolardı ve yıl 10,4 milyar dolarlık açıkla kapatılmıştı.
Cari dengede eylül aylarının turizm gelirinin de yüksek gelmesinin etkisiyle son dört aydaki açık görece çok yüksek oluşmuyor. Benzer bir eğilimin bu yıl da görülmesi beklenir.
Turizmden daha önemli bir gelişme tabii ki Gazze'deki durum. Gazze’de kalıcı bir barış sağlanması halinde bu durum ham petrol fiyatlarının düşük seyretmesine katkıda bulunabilir. Bu da Türkiye’nin enerji faturasını aşağı çeken ve dolayısıyla cari dengeyi olumlu yönde etkileyen bir avantaja dönüşecektir.
Gelecek üç yılın hedefi
Cari işlemler dengesinde 2026- 2028 döneminde birbirine çok yakın ve giderek azalan açık bekleniyor. OVP’de yer alan hedeflere göre cari açığın 2026’da 22,3 milyar, 2027’de 20,5 milyar, 2028’de ise 18,5 milyar dolar olması öngörülüyor.
Cari açığın GSYH’ye oranının bu yıl yüzde 1,4 olması bekleniyor. Bu oranın gelecek yıl yüzde 1,3’e, 2027’de yüzde 1,2’ye, 2028’de ise yüzde 1’e inmesi hedefleniyor.
Gayrimenkulde gelenden çok giden var
Bir dönem Türkiye’de yabancıların gayrimenkul alımı pek gözdeydi. Gayrimenkul bu kadar pahalı değildi ve örneğin 1 milyon liralık bir gayrimenkul, yine örneğin 20 liralık dolar kuruna göre 50 bin dolara alınabiliyordu.
Şimdi o gayrimenkulün fiyatı belki 5 milyona çıktı, dolar 40 lira oldu ve artık o gayrimenkulü almak için 125 bin dolar gerekiyor.
Ekonomik yön bir yana tabii ki yabancıların Türkiye’deki gayrimenkul alımlarını etkileyen gelişmeler de yok değil. Rusya- Ukrayna savaşı, Irak ve Suriye’nin içinde bulunduğu durum gibi etkenler bu ülkelerden olan alımların azalmasına yol açtı. Kabul etmek gerek, Batı ülkeleri de artık Türkiye’ye daha değişik gözle bakıyor.
Yabancıların Türkiye’deki alımları azalırken Türkler yurt dışında gayrimenkul alımına hız verdi. Biraz önce verdiğim örnek tabii ki Türk vatandaşları için de geçerli. Gayrimenkul fiyatları yurt dışında Türkiye’deki ölçüde artmadığına göre...
Ağustos ayında yabancılar Türkiye’den 202 milyon dolarlık gayrimenkul aldı, sekiz aylık alım 1,4 milyar, son bir yıldaki alım ise 2,2 milyar dolar oldu.
Buna karşılık Türk vatandaşları yurt dışında ağustosta 288 milyon, ilk sekiz ayda 1,8 milyar, son bir yılda ise 2,6 milyar dolarlık gayrimenkul aldı.
• Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve borsagundem.com.tr’nin editoryal politikasını yansıtmayabilir.
